تأثیر القای سویه‎های قارچ میکوریزا (Glomus mosseae و Glomus intraradiceae) و فسفر بر رشد و ترکیبات فیتوشیمیایی بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.) تحت شرایط تنش خشکی

مقدمه: تنش خشکی باعث تقلیل رشد و تغییر کمیت و کیفیت متابولیت‎های گیاهان دارویی می‎شود. قارچ میکوریزا در برهمکنش با فسفر منجر به تعدیل اثر تنش خشکی می‌شود. هدف: بررسی تأثیر تنش خشکی، میکوریزا و فسفر بر شاخص‌های رشد و کمیت و کیفیت اسانس بادرشبو (Dracocephalum moldavica L.). روش بررسی: آزمایش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی در 5 تکرار با سه فاکتور شامل: تنش رطوبتی (سه سطح: آبیاری کامل در زمان تخلیه 35، 65 و 95 درصد رطوبت ظرفیت زراعی)، میکوریزا (سه سطح: بدون میکوریزا و مصرف سویه‌هایGlomus mosseae  و Glomus intraradiceae) و فسفر (دو سطح صفر و 100 کیلوگرم در هکتارو اجرا شد. فاکتورها). نتایج: اثر متقابل بین فاکتورهای تنش خشکی، فسفر و میکوریزا بر همه صفات مورد مطالعه در سطح 1% معنی‌دار شد. بیشترین وزن‌تر بوته، وزن‌تر برگ مربوط به تیمار بدون تنش (95 درصد ظرفیت زراعی)، مصرف فسفر و میکوریزا بود. بالاترین میزان تعداد گل، وزن تر ریشه، درصد اسانس در تیمار تنش رطوبتی ملایم (65 درصد ظرفیت زراعی) با تلقیح G. mosseae و کاربرد فسفر حاصل شد. کمترین مقدار صفات ذکر شده مربوط به تیمار تنش رطوبتی شدید، بدون استفاده از میکوریزا و فسفر بود. بیشترین میزان 6-methyl-2-phenylindole و Z-citral در تیمار مصرفintraradices  .G و در شرایط بدون تنش حاصل شد و تیمار تنش ملایم و مصرفintraradices  .G، موجب افزایش میزانgeranyl formate ، geranyl acetate وcaryophyllene oxide موجود در اسانس شد. نتیجه‌گیری: مصرف هر دو سویه میکوریزا در تنش خشکی شدید توانست عملکرد فیزیولوژیک و درصد اسانس بادرشبو را 45 تا 100 درصد افزایش دهد. افزایش اسانس، حتی در شرایط بدون تنش نیز با مصرف سویه‎های میکوریزا مشاهده شد.